Μπορεί για εμάς το καρναβάλι να είναι πια μακρινή ανάμνηση, όμως υπάρχει μία χώρα στην οποία οι προετοιμασίες δε σταματούν σχεδόν ποτέ. Το μαντεύετε ήδη; Αναφέρομαι φυσικά στη Βραζιλία! Ετοιμαστείτε, γιατί θα μιλήσουμε για το καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο μέσα από την προσωπική μου εμπειρία από το ταξίδι που έκανα εκεί φέτος και για όσα θα ζήσετε αν πάτε και εσείς.
Ίσως, αναρωτιέστε… «από τώρα θα το σκεφτώ;» Ω, ναι! Αν είναι ένα ταξίδι που σκοπεύετε να κάνετε την περίοδο του καρναβαλιού, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε πως όσο πιο νωρίς κλείσετε τα εισιτήρια τόσο το καλύτερο για… την τσέπη σας! Ξεκινάμε;
Από τα πάρτι στους δρόμους μέχρι τα άρματα στο Σαμποδρόμιο
Χειροποίητες πολύχρωμες στολές, ζωντανή μουσική και ασταμάτητος χορός – αυτά είναι κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά του βραζιλιάνικου καρναβαλιού. Δεν είναι καθόλου περίεργο, λοιπόν, που εκατομμύρια άνθρωποι συρρέουν κάθε χρόνο στη Βραζιλία για να δουν από κοντά πώς είναι αυτό το ατελείωτο πάρτι που διαρκεί μέρες ολόκληρες και ξεχειλίζει ενθουσιασμό και ενέργεια. Ένας από αυτούς τους ανθρώπους που είχαν την τύχη να βρεθούν στην καρδιά του καρναβαλιού ήμουν και εγώ.
Θα μπορούσαμε να πούμε γενικότερα ότι το καρναβάλι είναι μια περίοδος κατά την οποία οι άνθρωποι έρχονται κοντά, ξεχνούν κάθε έγνοια και διασκεδάζουν. Οι δρόμοι γεμίζουν με ανθρώπους κάθε ηλικίας που ντύνονται με αυτοσχέδιες, κυρίως, στολές και ακολουθούν τον ρυθμό της μουσικής. Παρακάτω θα εξερευνήσουμε την ιστορία και τους δύο τύπους καρναβαλιού που συναντώνται στη Βραζιλία: 1) την παρέλαση στο Σαμποδρόμιο και 2) τα πάρτι στους δρόμους – ή όπως αλλιώς το λένε οι ντόπιοι «το αληθινό καρναβάλι».
Η ιστορία του βραζιλιάνικου καρναβαλιού εν συντομία
Το βραζιλιάνικο καρναβάλι έχει τις ρίζες του στη ρωμαιοκαθολική παράδοση του καρναβαλιού, η οποία μεταφέρθηκε στη Βραζιλία από τους Πορτογάλους αποικιοκράτες τον 17ο αιώνα. Γιορταζόταν αρχικά από την ελίτ, αλλά γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα και έκτοτε αποτελεί σημαντικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Βραζιλίας. Η κυβέρνησή της έχει αναγνωρίσει τη σημασία του και το έχει καθιερώσει ως εθνική εορτή. Μην ξεχνάμε, βέβαια, πως και από οικονομικής άποψης, αυτό το γεγονός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων για τη χώρα.
Σαμποδρόμιο: Μια φαντασμαγορική λεωφόρος
Πάνω κάτω, όλοι έχουμε μια εικόνα του βραζιλιάνικου καρναβαλιού. Εκπληκτικά άρματα, καλογυμνασμένες φιγούρες που χορεύουν ασταμάτητα σε ρυθμούς σάμπα, όλα σε μία παρέλαση που πραγματοποιείται στο λεγόμενο Σαμποδρόμιο (Sambódromo). Τι είναι αυτό; Είναι ο χώρος στον οποίο παρελαύνουν οι σχολές σάμπα που διαγωνίζονται. Θυμίζει λεωφόρο, ενώ αριστερά και δεξιά του «δρόμου» υπάρχουν εξέδρες από όπου μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το πολύωρο θέαμα.
Ουσιαστικά, η παρέλαση αυτή είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ των σχολών σάμπα και η κάθε μία έχει περίπου μία ώρα στη διάθεσή της για να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο φαντασμαγορικό θέαμα, χρησιμοποιώντας στοιχεία του πολιτισμού, της ιστορίας, ακόμα και της θρησκείας. Ξεκινάει νωρίς το βράδυ και κρατάει έως τις πρωινές ώρες και διαγωνίζονται έξι σχολές ανά βραδιά.
Και ένα μικρό tip από μένα: Αν αποφασίσετε να κλείσετε εισιτήρια για το καρναβάλι, δείτε σε ποιο σημείο θα βρίσκονται οι κριτές και κλείστε εκεί κοντά. Συνήθως οι διαγωνιζόμενοι βγάζουν τον καλύτερό τους εαυτό όταν περνούν από μπροστά τους.
Σχολές σάμπα: Ποια θα πάρει την πρώτη θέση;
Ο πυρήνας του βραζιλιάνικου καρναβαλιού είναι οι σχολές σάμπα. Είναι ομάδες που εκπροσωπούν μια συγκεκριμένη γειτονιά ή συνοικία της πόλης. Κάθε σχολή επιλέγει μια θεματική κάθε έτος, βάσει της οποίας σχεδιάζουν τις στολές, αποφασίζουν τη μουσική και τις χορευτικές φιγούρες της δικής τους εμφάνισης στην παρέλαση. Χρειάζονται αμέτρητες πρόβες για να τελειοποιήσουν τις κινήσεις τους, αλλά αυτό δε συμβαίνει αποκλειστικά λόγω ανταγωνισμού μεταξύ των σχολών. Το καρναβάλι είναι μια ευκαιρία για κάθε σχολή σάμπα να αναδείξει τον πολιτισμό και την κληρονομιά της.
Κοστούμια: Ο σχεδιασμός και η σημασία τους
Τα πολύχρωμα και περίτεχνα κοστούμια κάθε σχολής σάμπα αντικατοπτρίζουν το θέμα που έχει οριστεί για την παρέλαση. Είναι τόσα τα άτομα που συμμετέχουν, που θα νόμιζε κάποιος ότι οι στολές παράγονται μαζικά, όμως όχι! Υπάρχουν εξειδικευμένοι επαγγελματίες που με μεγάλη προσοχή δημιουργούν στολές μοναδικές, εντυπωσιακές και με πολλές λεπτομέρειες για να «δέσουν» αρμονικά με τη θεματική.
Η μουσική και ο χορός του καρναβαλιού
Με ένα μείγμα αφρικανικών και ευρωπαϊκών ρυθμών, κάθε σχολή σάμπα δημιουργεί με τη δική της μπάντα τη μουσική που θα τη συνοδεύει στην παρέλαση. Εμένα πάντως κάθε μελωδία που άκουγα, με παρέσερνε και δεν μπορούσα να σταματήσω να χορεύω έστω και σημειωτόν όλο το βράδυ, χωρίς υπερβολή. Όσο για τον χορό και όλες τις εντυπωσιακές φιγούρες που απολαμβάνουμε στο σαμποδρόμιο, έρχονται να ολοκληρώσουν την προσπάθεια των ομάδων ως ένα ουσιαστικό μέρος της παρέλασής τους και αποτελούν ένα από τα βασικά στοιχεία που βαθμολογούνται από την κριτική επιτροπή.
Τα άρματα
Όσο και να σας περιγράψω τα άρματα της παρέλασης, αν δεν τα δείτε με τα μάτια σας δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο εκθαμβωτικά είναι. Αν τα άρματα της παρέλασης φαντάζουν εντυπωσιακά από μια οθόνη, τότε σκεφτείτε πως αν τα δείτε από κοντά αυτή η αίσθηση πολλαπλασιάζεται επί εκατό. Δεκάδες πελώριες, ογκώδεις καιπερίτεχνες κατασκευές, με ειδικούς μηχανισμούς που κινούν ορισμένα τμήματα, προκαλούν με μεγάλη ευκολία κάθε σαγόνι να «πέσει».
Τα πάρτι στους δρόμους και τα μπλόκα
Ήρθε η ώρα να περάσουμε σε μια τελείως διαφορετική εκδοχή του καρναβαλιού. Ένα από τα σημαντικότερα και αναπόσπαστα κομμάτια του είναι τα πάρτι και τα μπλόκα που διοργανώνονται παράλληλα σε αμέτρητες γειτονιές. Τι είναι όμως τα μπλόκα; Είναι οργανωμένες εκδηλώσεις, είναι δωρεάν και ανοιχτές προς όλους. Θα βρείτε σίγουρα μπίρες, νερό καρύδας και διάφορα άλλα ροφήματα. Πολλά μπλόκα ξεκινούν απ’ τις επτά το πρωί, διαρκούν όλη μέρα και χωρίζονται σε πρωινά, απογευματινά και βραδινά.
Σε όποιο κι αν επιλέξετε να πάτε, ένα είναι το σίγουρο: προσέχετε τα πράγματά σας, προμηθευτείτε μπόλικο αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας και ανανεώστε συχνά. Επίσης, προτείνω αναπαυτικά αθλητικά παπούτσια και… αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη για να δημιουργήσετε απλές μεν, αλλά ευφάνταστες στολές.
Τελικά, είναι εμπειρία ζωής το καρναβάλι της Βραζιλίας;
Με μία λέξη… ναι! Το βραζιλιάνικο καρναβάλι είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό πάρτι ή μεταμφίεση – είναι ένα σύμβολο της πολιτιστικής ταυτότητας της Βραζιλίας και μια υπενθύμιση πως η ζωή είναι για να τη γιορτάζουμε με κάθε τρόπο. Ταξιδέψτε, χαρείτε, χορέψτε! Και όταν το πάρετε απόφαση, προετοιμαστείτε κατάλληλα από νωρίς (οικονομικά και ψυχολογικά), για να ζήσετε μια από τις πιο πολύχρωμες εμπειρίες της ζωής σας!
Αν θες περισσότερα World Stories πάτησε εδώ.
