Το έθιμο της Αναφωτάρας στα Θολάρια της Αμοργού

Όλοι λίγο – πολύ έχουμε βρεθεί το καλοκαίρι σε ένα νησί των Κυκλάδων και έχουμε συμμετάσχει σε κάποιο από τα πολλά πανηγύρια που πραγματοποιούνται.

Μεγάλες και μικρές πλατείες, βιολιά και λαούτα, νέοι και μεγαλύτεροι που στροβιλίζονται στον ρυθμό του συρτού, του μπαλαριστού και του ικαριώτικου, ζευγάρια που χορεύουν χαμογελαστά και ανάλαφρα μπάλο ή αμοργιανή σούστα.

Πολλά πανηγύρια βασίζονται σε κάποια θρησκευτική γιορτή, άλλα σε κάποιο έθιμο, ενώ μερικές φορές είναι αυτοσχέδια και ξεκινάνε αυθόρμητα, με δύο όργανα και όμορφη διάθεση.

Το καλοκαίρι του ’19 βρέθηκα για άλλη μια φορά στην Αμοργό και έγινα μάρτυρας ενός ιδιαίτερου εθίμου που δεν είχα παρακολουθήσει ξανά και για να είμαι ειλικρινής ούτε καν γνώριζα.
Την τελευταία μέρα του Αυγούστου ανηφόρισα στο χωριό Θολάρια του νησιού, που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα από το λιμάνι της Αιγιάλης. Εκεί πραγματοποιείται η «αναφωτάρα», ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και αντικατοπτρίζει την άμεση σχέση του ανθρώπου με τη γη.

Ο περιβάλλων χώρος λίγο πριν το άναμμα της “Αναφωτάρας”

Μόλις έπεσε το βράδυ, μαζευτήκαμε σε ένα ξέφωτο του χωριού, όπου προηγουμένως οι νέοι είχαν συλλέξει ξερούς θάμνους και χόρτα και είχαν διαμορφώσει κατάλληλα τον χώρο για φωτιά.

Υπό τους μυστηριακούς ήχους του λαούτου και του βιολιού, τρεις νέοι συγκεντρώθηκαν με δαυλούς γύρω από το σωρό με τα ξερόκλαδα και άναψαν σιγά σιγά τη φωτιά. Όταν πήρε να θεριεύει, όσοι βρισκόμασταν εκεί αρχίσαμε να προσθέτουμε περισσότερα για να την κρατήσουμε ζωντανή μέχρι να καούν όλα όσα είχαν απομείνει. Στη συνέχεια, με μεγάλη προσοχή έσβησαν τη φωτιά και με τη συνοδεία των οργάνων κατευθυνθήκαμε στο προαύλιο της εκκλησίας των Αγίων Αναργύρων, όπου στήθηκε νησιώτικο γλέντι που κράτησε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
Ήταν μια αξέχαστη βραδιά και ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια που έχω βρεθεί, γιατί η παρουσία των ντόπιων ήταν έντονη και έδειχναν να απολαμβάνουν πραγματικά όλο αυτό το σκηνικό.

Τι συμβολίζει όμως η «Αναφωτάρα» και γιατί παρουσιάζει κάτι το μυστηριακό;
Φυσικά, η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι τυχαία, αφού στα αρχαία χρόνια η 31^η Αυγούστου σηματοδοτούσε την μετάβαση στο νέο παραγωγικό έτος, το οποίο ξεκινούσε την πρώτη μέρα του Σεπτεμβρίου.

Το καλοκαίρι ήταν η τελευταία εποχή που η γη ήταν νεκρή και περίμενε τα πρωτοβρόχια για να αναγεννηθεί και να αρχίσει εκ νέου η προετοιμασία της. Έτσι, ακολουθούσαν μια συγκεκριμένη τελετουργία: έκαιγαν τη νεκρή – ξερή γη ως μια μορφή θυσίας προς τιμή της θεάς Δήμητρας, τη θεά της γεωργίας και ζητούσαν, με τον τρόπο αυτό, παραγωγική νέα σοδειά.

Η «Αναφωτάρα» πέρασε από τους αιώνες και κατέληξε στις μέρες μας να συμβολίζει το τέλος του καλοκαιριού και τη σταδιακή φυγή των επισκεπτών και φίλων της Αμοργού.
Πλέον, οι νέοι του Θολαρίων έχουν αναλάβει την αναβίωση του συγκεκριμένου εθίμου και προσπαθούν κάθε χρόνο να το εξελίσσουν, πάντα με πίστη στην παράδοση.

Featured photo mtheol-photography.com/

Eleni Skrimpa

Travel Editor at 27

Eleni Skrimpa

Αφήστε μια απάντηση Ακύρωση απάντησης